Khám phá - Truy tìm tung tích Tôn Ngộ Không, có thật trong lịch sử.

Thần khỉ Hanuman trong Ấn Độ giáo.
Bên cạnh đó, các nhà khảo cổ Trung Quốc còn phát hiện ra dấu tích khác về nguồn gốc của Tôn Ngộ Không từ những bức bích họa có niên đại hơn 1.000 năm tuổi trong động Thiên Phật (cách Tây An, Cam Túc khoảng 90km).
Trong các bức hình, người ta thấy cảnh một vị hòa thượng và “hầu hình nhân” (một sinh vật có hình hài giống khỉ) đang nghiêm trang chắp tay hành lễ, hướng mặt về phía Phật Bà Quan Âm. Bốn bức hình khác khắc họa chi tiết về chuyến thỉnh kinh của 2 thầy trò hòa thượng, khá giống với truyện Tây Du Ký của Ngô Thừa Ân.

Hình ảnh pháp sư Huyền Trang trên đường đi thỉnh kinh.
Theo một nghiên cứu khác, Tôn Ngộ Không có thể là một người đàn ông có thật tên Thạch Bàn Đà, quê ở Tiên Dương, Trung Quốc. Vì có hình thù xấu xí, thô kệch, kỳ quái nên Thạch Bàn Đà có biệt danh là “hầu hình nhân”.
Thạch Bàn Đà có võ nghệ cao cường, thông minh nhanh nhẹn và hay giúp đỡ người xung quanh, diệt trừ thú dữ. Năm 629, khi Huyền Trang đi thỉnh kinh ngang qua Tiên Dương, Thạch Bàn Đà được cảm hóa, nguyện theo tháp tùng Đường Tăng tới Tây Thiên lấy kinh.
Tuy vậy, có thể nói, gốc tích thực sự của Tôn Ngộ Không cho tới nay vẫn là một ẩn số chưa lời giải…