Đã 23 năm trôi qua kể từ ngày tờ 2000 đồng được phát hành, 3nữ công nhân được in ở mặt saulà ai thì đến nay vẫn là ẩn số.
Tờ tiền mệnh giá 2.000 đồng là tờtiền hiếm hoi có mặt sau được thể hiện bằng bối cảnh Nhà máy Sợi Nam Định cùng 3 nữ công nhân đang làm việc.
Mở cuộc truy tìm
Năm 1988, khi phát hành tờ tiền 2.000 đồng, Ngân hàng Nhà nướcViệt Nam quyết định lấy bối cảnh khu sản xuất cùng 3 nữ công nhân của Nhà máy Sợi Nam Định để in lên mặt sau của tờ tiền. Nhiều người chắc mẩm, đây phải là những công dân điển hình với thành tích lao động rất đặc biệt có nhiều đóng góp mới vinh dự được in hình lên tờ tiền. Nhưng họ là ai?
Bây giờ Nhà máy Sợi Nam Định đãđược đổi tên thành Tổng Công ty Cổ phần Dệt may Nam Định. Trongđội ngũ nhân công sản xuất hiện tại của nhà máy, vẫn còn khá nhiều người thuộc thế hệ công nhân từ thập niên 70 của thế kỷ trước. Gặp họ, chúng tôi càng thêm hy vọng có manh mối về 3 người phụ nữ được in hình lên tờtiền 2.000 đồng.
Bản vẽ có bối cảnh 3 nữ công nhân cùng dây chuyền sản xuất tại nhà máy Sợi Nam Định vẫn đang được hoạ sỹ Quế lưu giữ.
Khi chúng tôi chìa ra tờ tiền 2.000đồng rồi hỏi về 3 nữ nhân công trong ảnh, nhiều công nhân già trong nhà máy cứ ớ người ra mà rằng: "Đúng, đúng... Đây là 3 nhâncông của nhà máy chúng tôi. Đến nay công nhân trong nhà máy vẫnđang sử dụng mẫu quần áo bảo hộ lao động như họ đã mặc... Nhưng 3 phụ nữ này là công nhân nào nhỉ? Nhìn họ quen quá...". Vậy là những người công nhân già cứ chuyền tay nhau tờ tiền rồi thầm thì: "Là ai nhỉ?".
Riêng Phó Giám đốc Phân xưởng dệt Bùi Văn Đặng thì cứ mãi bần thần. Ông lật ngang, rồi lật ngửa tờ tiền và nói: "Tôi về nhà máy công tác và làm quản lý từ năm 1970. Bức ảnh được in trong tờ tiền chính là phân xưởng dệt C2. 3 công nhân trong ảnh chính xác là công nhân của chúng tôi. Tôi nhận được họ qua trang phục laođộng - đặc thù của công nhân dâychuyền dệt... Nhưng sao tôi khôngrõ 3 phụ nữ này là ai nhỉ?". Dứt lời, ông Đặng kéo tôi đi: "Anh đi cùng tôi... Tôi sẽ cho anh thăm phân xưởng dệt C2 và sẽ hỏi cho anh về 3 công nhân được in trên tờ tiền".
Tới phân xưởng dệt C2, ông Đặngchỉ cho tôi từng chi tiết trong bứchình tại mặt sau tờ tiền 2.000 đồng đều trùng khớp với bối cảnh hiện tại của phân xưởng dệt. Tất cả đều không mấy thay đổi dù đã trải qua nhiều năm trời.Tại đây, ông Đặng gọi những người công nhân già lại rồi hỏi về3 nữ nhân công trong tờ tiền. Mộtcuộc truy tìm 3 người phụ nữ bí ẩn nhanh chóng lan toả toàn khu sản xuất. Nhìn cảnh ấy, chúng tôi nghĩ mình đã may mắn, có lẽ chỉ một lúc nữa thôi, 3 người phụ nữ bí ẩn mà tôi muốn gặp sẽ xuất hiện.
Ông Đặng đang cố gắng nhớ 3 phụ nữ được in hình lên tiền là công nhân nào.
Nhưng rồi nguyên cả buổi sáng trôi qua, 3 nữ công nhân bí ẩn kiavẫn mất hút. Đầu giờ chiều, ca làmviệc mới bắt đầu. Chúng tôi lại tiếp tục kiếm tìm 3 người công nhân bí ẩn. Lần này ông Đặng cònlấy điện thoại liên hệ với hàng chục công nhân đã nghỉ hưu. Baonhiêu cuộc điện thoại ông Đặng gọi đi là bấy nhiêu hi vọng chúng tôi ấp ủ. Nhưng tất cả chỉ nhận được những câu trả lời: "Tôi không rõ... Tôi cũng không nhớ...".Họa lắm mới có người an ủi: "Có khi họ là những công nhân vẫn đang làm việc trong nhà máy mà năm đó được chụp ảnh rồi vẽ hình lên tiền nhưng họ không biết".
Không tìm được 3 nữ công nhân này, gương mặt Phó Giám đốc BùiVăn Đặng sụp xuống. Kéo tôi về phòng làm việc của mình, ông Đặng giãi bày: "Khoảng thời gian Nhà máy Sợi Nam Định được chụphình đưa lên tờ tiền 2.000 đồng làcuối những năm 80. Lúc đó đất nước đang trong giai đoạn đổi mới, không khí lao động xây dựng xã hội chủ nghĩa được phátđộng trong toàn nhà máy. Khi ấy chúng tôi liên tục được các đoàn làm phim, nhà báo về thăm. Đoàn nào về cũng ghi hình, chụp ảnh... Đúng là ngày đó công nhân và nhà máy được chụp ảnh, vẽ hình nhiều quá nên chẳng ai để ý...".
Vậy là chúng tôi phải tạm chia tay mà vẫn chưa tìm được 3 người phụ nữ may mắn được vẽ hình lên tờ tiền 2.000 đồng.